"စစ္အစိုးရေၾကာင့္
ခရိုနီေတြနဲ႔ အေပါင္းအပါေတြရဲ႕ အက်င့္ပ်က္ခ်စားမႈ(corruption) ေတြေၾကာင့္
(ဗမာ)မဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ဆူပူမႈေတြရွိေနလို႔
လက္နက္ကိုင္ေသာင္းက်န္းေနမႈေတြေၾကာင့္
....ျဖစ္ေနလို႔.......ရွိေနလို႔.......ေသာေၾကာင့္......"ပါတဲ့
"ျမန္မာႏိုင္ မၿငိမ္းခ်မ္းႏိုင္ေသးတာ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရႏိုင္တာ........ ဘာေၾကာင့္လဲ"လို႔ေမးလိုက္တိုင္း ဗမာေတြေျပာေနၾကစကားပါ။ ဗမာမွမဟုတ္ အျခားဗမာမဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသား(non-Burmese native resident) ေတြ။ ဗမာလိုလားသူ (သို႔) ဗူးနဲ႔ ဖရံုမွန္း သဲသဲကြဲကြဲမသိရွာတဲ့ လူရိုးသားေတြရဲ႕ စမ္းတဝါးဝါးနဲ႔ ကိုင္မရ ဆုပ္မရ ဆင္ျခင္ေတြးေတာမႈအားနည္းသူေတြရဲ႕ တအားႀကိတ္မွိတ္ၿပီးက်က္မွတ္ထားတဲ့ "အာဂုဏ္ေဆာင္" ေတြပါ။

ဟုတ္တာေတာ့ ဟုတ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံႀကီး မၿငိမ္းခ်မ္းႏိုင္ေသးတာဟာ အစိုးရလုပ္ေနသူေတြရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲမႈ။ အခ်ိန္အစ အတိုင္းအထြာ ဆင္ျခင္ေမ်ာ္ျမင္ႏိုင္မႈ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈအားနည္း ညံ့ဖ်င္းတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဗမာမဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသား(non-Burmese native resident) ေတြရဲ႕ လက္နက္ကိုင္ သူပုန္ထမႈေတြေၾကာင့္ ဆိုတာလည္းမွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခက္ေနတာက ျပသာနာရဲ႕ ဇစ္ျမစ္။ အတိမ္အနက္ အက်ယ္အျပန္႔ကို "မသိျခင္း(သို႔) မသိက်ိဳးကြ်န္ျပဳေနျခင္း" ပါ။ ျဖစ္ေနတာကိုပဲသိၿပီး ဘာေၾကာင့္ဒီလိုျဖစ္လာတာလဲ ျဖစ္ေနတာလဲဆိုတာကို အရင္မစဥ္းစားပဲ လတ္တေလာျဖစ္ေနတဲ့ update ေတြကိုပဲ အငမ္းမရ ေျပးလြားေက်ာ္ခြ ျပဴးတူးၿပဲသဲ လိုက္လံရွာေဖြ စုေဆာင္းေနလို႔။ ေနတဲ့စရိုက္ေတြေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ အခုထိၿငိမ္းခ်မ္းေရး မရေသးတာက အေပၚကိုေထာင္တက္ ထိုးထြက္ေနတဲ့ အပင္(ဝါ) လက္ရွိအေနအထားကိုသာျမင္ၿပီး ေအာက္မွာျမဳပ္ေနတဲ့ ငုတ္ေနတဲ့ အျမစ္(ဝါ) ျပႆနာရဲ႕ ဇစ္ျမစ္ကို  မသိျခင္း။ (လံုးဝ)မသိျခင္း။ နားမလည္ျခင္း။ (လံုးဝ)နားမလည္ျခင္း။ အေပၚယံ ရွပ္ထိသာ သိျခင္း(သို႔) နားလည္သိျမင္ထားျခင္းေၾကာင့္ပါ။
လိုတိုရွင္း ေျပာရမယ္ဆိုရင္ "မသိျခင္း(သို႔) မသိက်ိဳးကြ်န္ျပဳေနျခင္း" ပါ။

မတူကြဲျပားတဲ့ သီးျခားလူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ သီးျခားနယ္ေျမ(သို႔) ျပည္ေထာင္ေတြကို ပင္လံုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးမွ ယေန႔ ျမင္ေတြ႔ေနရတဲ့ ျပည္ေထာင္စုႀကီး ျဖစ္လာတာကို ဗမာ ေတြေရးထားတဲ့ သမိုင္းစာအုပ္ေတြမွာပါတဲ့ ဗထမဗမာအင္ပါယာ ဒုတိယဗမာအင္ပါယာ တတိယဗမာအင္ပါယာက လာတယ္လို႔ျမင္တယ္။
နဂိုမူလက သီးျခားလူမ်ိဳးစုေတြပိုင္တဲ့ သီးျခားနယ္ေျမေတြကို ဥပေဒအားျဖင့္ အျပန္အလွန္အမွီသဟဲျပဳ ခ်ိတ္ဆက္တည္ေဆာက္ထားလို႔ ျပည္ေထာင္စု(United State/ Union) လို႔ေျပာတာကို လူၾကားေကာင္းေအာင္တမင္အတြန္႔တက္ နာမည္တပ္ မည့္ေခၚထားတယ္ လို႔ထင္ၾကတယ္။ ျမင္ၾကတယ္။ ဒီလိုသေဘာမ်ိဳးေတြနဲ႔  ေျပာဆိုေနၾကလို႔ပဲ ႀကီးပါေပ့ ဆိုသူေတြနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးရင္ သတိလက္လြတ္နဲ႔ ဗမာျပည္ ဆိုတာမ်ိဳးထြက္လာရတာပါ။

ဒီလို ဥပေဒအရ အျပန္အလွန္အမွီသဟဲျပဳ ခ်ိတ္ဆက္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ျပည္ေထာင္စု  နယ္ေျမ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံု(Structure Of United State)ကလာတဲ့ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ယေန႔ေတြ႔ျမင္ေနရတဲ့ ျပည္နယ္(State/ not Province) ေတြကိုဗမာေတြက သူတို႔ စာအုပ္ထဲက ဧကရာဇ္ဘုရင္ေတြ သူတို႔ဘိုးဘြားေတြပိုင္တဲ့ ဗမာဘိုးဘြားတို႔အေမြ(သို႔) ေျမထဲကို အျခား ဗမာမဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသား(non-Burmese native resident)ေတြေနစရာမရွိလို႔ သနားလို႔ ေစသနာနဲ႔ခြဲေပးထားတယ္ ဆိုတဲ့ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ထင္ၾကပါတယ္။ ျပည္နယ္(State)လို႔တပ္ထားတာကို လူၾကားေကာင္းေအာင္တမင္အတြန္႔တက္ထားတယ္ ဆိုတဲ့သေဘာနဲ႔ေျပာဆိုေနၾကတယ္။ Stateရဲ႕ ျဖစ္ေပၚလာပံု State လို႔သတ္မွတ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း သေဘာသဘာဝ အဓိပါယ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ ဘာေၾကာင့္ State လို႔ေခၚရတာလဲ ဆိုတာလည္းနားမလည္ပဲ ဗမာမဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသား(non-Burmese native resident)ေတြကပဲ ဗမာေတြပိုင္တဲ့နယ္ေျမေတြမွာ တစ္ဖက္ႏိုင္ငံက စည္းမရွိ တရားဥပေဒမရွိဘဲ ခိုးဝင္ ဝင္ေရာက္အေျခခ်လာၿပီး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေတြေတာင္းေနရသလား။ အျပဳတ္တိုက္ အေပ်ာက္ရွင္းဆိုၿပီး ေျပာခ်င္ရာေျပာ။ 

တကယ္ေတာ့ ျပည္နယ္(State) ဆိုတာက ေပးခ်င္တိုင္း ေပး နာမည္တပ္ခ်င္တိုင္းတပ္ထားတာမဟုတ္ပါ။ နဂိုမူလက သီးျခားေနေျမ သီးျခားလူမ်ိဳး(သို႔) လူမ်ိဳးစုေတြ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ေျမ/ ျပည္ေထာင္(State) ေတြကို စုစီးၿပီးျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ရပ္တည္ တည္ေထာင္လာတဲ့အခါ မူလကသီးျခားနယ္ေျမေတြကို အသိအမွတ္ျပဳတဲ့သေဘာပါ။ မွတ္သားထားတဲ့သေဘာပါ။
ဒါေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စု(United State) ေတြဖြဲ႔စည္းတဲ့အခါမွာ အဲဒီျပည္နယ္(State)ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စီမံခန္႔ခြဲေရး( လမ္း တံတား ပညာေရး က်န္းမာေရး အခြန္ေကာက္ခံမႈ ဥပေဒျပဳေရး....) စတာေတြကို အဲဒီေဒသ အဲဒီျပည္ေထာင္/ျပည္နယ္ကိုပိုင္တဲ့ နယ္ေျမေဒသခံ လူမ်ိဳးစု (residential tribes) ေတြကစီမံခန္႔ခြဲရတာပါ။ ျပည္နယ္(State) ဆိုတာ အရွင္းဆံုးေျပာရမယ္ဆိုရင္ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ေရးမေၾကညာေသးတဲ့ သီသန္႔ႏိုင္ငံေတြပါ။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္နယ္တစ္ခုရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈေတြကို အဲဒီျပည္နယ္ကိုပိုင္တဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြက ကိုင္တြယ္ရတာပါ။ ျပည္ေထာင္ေတြစုၿပီး ျပည္ေထာင္စုလုပ္လိုက္တယ္ ျပည္ေထာင္စုတစ္ခု(United State) တစ္ခုအျဖစ္ရပ္တည္တယ္ဆိုတာက မိမိတို႔ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ျပည္ေထာင္ေတြကို တျခားအင္အားႀကီးတဲ့ လူမ်ိဳးျခားေတြအတြက္ စေတးခံတာမဟုတ္ပါ။ တကယ္ေတာ့ျပည္ေထာင္စု ဆိုတာ  နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္းအားျဖင့္ ပညာေရခ်ိန္အားျဖင့္ techဘက္ကျဖစ္ျဖစ္ နယ္ေျမကာကြယ္ႏိုင္မႈ ပထဝီအေနအထားအားျဖင့္ အင္အားနည္းတဲ့ ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္  အင္အားေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ရပ္တည္လိုသည့္အတြက္ ဥပေဒအားျဖင့္ အျပန္အလွန္အမွီသဟဲျပဳ ခ်ိတ္ဆက္ထားျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုတစ္ခုမွာ တိက်ေသခ်ာ လူမ်ိဳးစုအားလံုးနဲ႔အက်ံဳးဝင္တဲ့ ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းပံု ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ ရွိရတာပါ။ဒါေၾကာင့္
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ကိုျပင္ရမယ္(သို႔) အသစ္တစ္ခုျပန္လည္ေရးဆြဲရပါမယ္လို႔ ေျပာေနရတာပါ။
ျပည္ေထာင္စုတစ္ခု(United State)တစ္ခုမွာ လူမ်ိဳးစုအားလံုးနဲ႔အက်ံဳးဝင္တဲ့ ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းပံု ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ အဓိကေရေသာက္ျမစ္ပါ။ 

လူမ်ိဳးစုအားလံုးနဲ႔အက်ံဳးဝင္တဲ့ ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းပံု ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ မရွိရင္ေတာ့ အဲဒီျပည္ေထာင္စုဟာ ၿပိဳလဲသြားဖို႔ပဲရွိပါတယ္။
ဒါေတြ ဒါေတြနားမလည္ေတာ့ အိမ္ရွင္ကပဲ သူခိုးသူမွ် ျဖစ္လို႔ျဖစ္။ ဒီလိုေသခ်ာမေလ့လာ နားမလည္ေတာ့ ဗမာမဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသား(non-Burmese native resident)ေတြကပဲ ဗမာေတြပိုင္တဲ့နယ္ေျမေတြမွာေနၿပီး ဗမာေတြရဲ႕ေျမေတြကိုလုယူ ဗမာေတြကိုတမင္ရွာႀကံဒုကၡ ေပးေနသလိုလို ေသာင္းက်န္းသူ။ အစြန္းေရာက္သူ။ လူရမ္းကားအုပ္စုလိုလို ေျပာလို႔ေျပာၾက။
ဒီလိုကိုယ့္ကိုယ္ကို "ဘာ" ဆိုတာမသိလို႔ နားမလည္ေသးလို႔ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံႀကီးရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးက ေရႊျပည္ေတာ္ေမ်ာ္တိုင္းေဝး ျဖစ္ေနရတာပါ။