ျမန္မာ့ အေျပာင္းအလဲ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာၾကဆုိၾကတဲ့အထဲမွာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လူကုိ အသားေပး ေျပာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး အစုိးရ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အက်င့္ပ်က္ခ်စားမႈ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔ ဘီဘီစီ ေဆြးေႏြးဖလွယ္ အစီအစဥ္မွာ ပညာရွင္ေတြကအစ လူေတြရဲ႕ အက်င့္သီလ ကုိ ဦးစားေပး ေျပာၾကတာေတြ႕ရျပန္တယ္။ အက်င့္သီလေကာင္းဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္ေပါ့။
ဒူ၀ါ အေနနဲ႔ ျမင္မိတာက စနစ္ ကုိ အရင္ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ရမွာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြ အက်င့္ပ်က္လာရတာဟာ စနစ္မေကာင္းရာက အစျပဳလာရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံရပ္ျခားေရာက္သြားတဲ့ ေရႊျမန္မာေတြ အစပုိင္းမွာ အဲဒီ အက်င့္က္ဆုိးေတြကပ္ပါလာတာ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ိန္ၾကလာတာနဲ႔အမွ် ေရာက္ရာအရပ္က စနစ္ေကာင္းရဲ႕ ေလာင္းရိပ္ေအာက္က အက်င့္ေကာင္းေတြ ျပန္ရလာတယ္။
ဥပမာ ဂ်ပန္ေရာက္တဲ့ ျမန္မာတစ္ေယာက္က ေရာက္ခါစ အမႈိက္ဘယ္လုိ ပစ္ရမလဲ ဆုိတာ ဒုကၡတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလုိ ပစ္ခ်င္တုိင္း ပစ္လုိက္ခ်င္တာ။ ဒါေပမယ့္ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အဆုံးအမ ေတြေၾကာင့္ အမႈိက္ပစ္ပုံ ပစ္နည္းေတြတတ္လာတယ္  ၾကာလာေတာ့ အက်င့္ေကာင္းရသြားတယ္။ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံသားေတြ အမႈိက္ပစ္ပုံ နည္းစနစ္ေတြက တစ္နယ္ နဲ႔ တစ္နယ္ မတူဘူး၊ အဲဒါေတြအားလုံးက သက္ဆုိင္ရာ နယ္အစုိးရ ရဲ႕ စီမံ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ စနစ္ ေအာက္မွာ စနစ္တက် ျဖစ္လာရျခင္း ျဖစ္တယ္။ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးတုိင္းက စိတ္သေဘာထားျခင္းတူလုိ႔ မဟုတ္ဘူး။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ကုိ တုိက္ဖ်က္တဲ့ အေကာင္းဆုံး၊ အထိေရာက္ဆုံး ႏုိင္ငံေရး သီအုိရီ ကေတာ့ ဗဟုိက ေအာက္ကုိ ခ်မွတ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပုံစနစ္ကေန (Top-down Administration system) ကေန ေအာက္ေျခက ထိပ္ဆုံး ကုိ တက္လာတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပုံ စနစ္ (Bottom-up Administration system) အရင္ ေျပာင္းဖုိ႔ လုိပါတယ္။ အဲဒါကုိ ဗဟုိခ်ဳပ္ကုိင္မႈ စနစ္ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း (Decentralization) လုိ႔လဲ ေခၚတယ္။
အေပၚကဆင္းလာတဲ့ ႏုိင္ငံေရး အာဏာစနစ္မွာ အထက္ဖါးေအာက္ဖိ စနစ္ပဲ ရတတ္တယ္။ ဒီေတာ့ လူေကာင္းေတြ ေနရာ မရပဲ၊ အထက္ကုိပဲ ဖါးတတ္ၿပီး ေအာက္ေျခမွာ လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္တတ္တဲ့ လူညစ္ေတြ ေနရာရလာတယ္။ ျပႆနာက အဲဒီမွာ စလာတာပဲ။ ေအာက္ေျခက အဆင့္ဆင့္တက္လာတဲ့ ႏုိင္ငံေရး အာဏာစနစ္မွာေတာ့ တကယ္ထူးခၽြန္တဲ့ လူေကာင္းေတြ ေနရာရတတ္ပါတယ္။ ရပ္ရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၊ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၊ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေတြကုိ နယ္ခံေတြက စိတ္ႀကိဳက္ မဲစနစ္နဲ႔ ခန္႔ရမွာပါ။ အေပၚက စိတ္ႀကိဳက္လူ မျဖစ္ရပါဘူး။
သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ က Good governance, clean governance လုိ႔ ေျပာလာတာ ၂ နွစ္ေတာင္ ေက်ာ္လာပါၿပီ၊ ဒုံရင္းက ဒုံရင္း ျဖစ္ေနတာေတြ႕ရမွာပါ။ အေၾကာင္းကေတာ့ စနစ္ မေျပာင္းပဲ လူေနရာ ေျပာင္းသြားတာပဲ ရွိလုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ အေျခခံ ဥပေဒ ကုိ စနစ္ေျပာင္းၿပီ လုိ႔ တခ်ဳိ႕ေျပာၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ အရင္က အာဏာရွင္ ေတြနဲ႔ အာဏာဆင္းသက္ပုံစနစ္ သေဘာတရားအရ အတူတူ ပါပဲ။
စနစ္ အရင္ ေျပာင္းပါ။ လူေတြဟာ စနစ္ေကာင္းေအာက္မွာ အလုိလုိ ေကာင္းလာတတ္ၾကပါတယ္။
Kachin Duwa
By; Atsam@kachinland